Gnojowica i gnojówka w postaci nieprzetworzonej są groźnym biologicznie ściekiem. Czy szambo ekologiczne jest dobrym zbiornikiem do przechowywania zwierzęcych odchodów z obór i chlewni?
Używając określenia „szambo ekologiczne”, mamy na myśli całkowicie szczelne i bezpieczne zbiorniki na ścieki. Najbezpieczniejsze są szamba z tworzyw sztucznych. W wielu przypadkach przymiotnik „ekologiczny” rozciąga się również na odpowiednio wykonane i uszczelnione szamba betonowe. Do odprowadzania ścieków bytowych (nieczystości z gospodarstw domowych) optymalne są plastikowe zbiorniki bezodpływowe. Natomiast do gromadzenia odchodów zwierząt tradycyjnie używane są szamba żelbetowe.
Gnojówka jest przefermentowanym moczem zwierząt. Natomiast gnojowica to mieszanka moczu, kału i wody użytej do spłukiwania odchodów z rusztów w obiektach bezściółkowych. Ścieki z budynków gospodarskich mogą zamienić się w cenny nawóz naturalny. Mogą też stać się cennym źródłem biogazu. Pod warunkiem, że zwierzęce odchody zostaną w odpowiedni sposób zmagazynowane i przygotowane do dalszego użycia. Do tego celu potrzebny jest odpowiednio duży zbiornik.
Ilość produkowanej gnojówki i gnojowicy jest różna w oborach i chlewniach z posadzką rusztową, a inna w płytkich oborach ściółkowych. Do obliczeń służą tzw. duże jednostki przeliczeniowe (DJP). Zgodnie z polskimi normami 1 DJP odpowiada jednej krowie o masie 500 kg (lub odpowiedniej masie mniejszych zwierząt). Średnia produkcja odchodów to ponad 50 litrów na jedną krowę dziennie. Obliczając pojemność zbiornika na odchody zwierzęce, należy doliczyć zapas (bufor) w wysokości około 10% i przemnożyć przez 120 dni. Wynika to stąd, że zbiornika musi wystarczyć do zmagazynowania całej gnojówki i gnojowicy, które zostaną wyprodukowane przez cztery miesiące. Oznacza to, że pojemności takich zbiorników osiągają bardzo duże wartości.
W przypadku niewielkiego pogłowia, liczonego w dziesiątkach sztuk, można stosować zbiorniki z tworzyw sztucznych. Jeżeli liczba krów przekracza 100 osobników, bardziej ekonomiczna staje się budowa betonowych zbiorników – często osobnych na gnojówkę i gnojowicę.
Teoretycznie można zastosować kilka dużych zbiorników dwupłaszczowych z polietylenu i w ten sposób uzyskać odpowiednią pojemność. Jednak koszty takiej operacji mogą okazać się niewspółmiernie wysokie do budowy zbiorników żelbetowych. Ostateczna decyzja zależy od precyzyjnej kalkulacji kosztów i wielkości produkcji ścieków. Alternatywą dla żelbetu i sztywnego polietylenu są elastyczne zbiorniki z tkaniny poliestrowej powlekanej PVC. Osiągają one pojemność nawet powyżej 300 m3 i są mobilne: po opróżnieniu można je przewieźć w dowolne miejsce na polu czy w gospodarstwie.
Na zakończenie warto przypomnieć, że stopniowemu zaostrzeniu ulegają przepisy dotyczące obowiązku budowy zbiorników na gnojowicę. Precyzyjnie określone są także warunki budowy, w tym szczególnie odległości od cieków wodnych czy budynków mieszkalnych. Dlatego przy budowie dużych szamb i zbiorników na odchody zwierzęce warto korzystać z usług wyspecjalizowanych firm. Konieczne jest też bieżące monitorowanie zmieniających się przepisów.
